تحلیل بلاغی ـ دستوری پرسش های بلاغی در غزل سعدی

thesis
abstract

کاربران زبان در گفته¬های خویش اغلب از جملاتی استفاده می¬کنند که معنای ظاهری آن¬ها با منظوری که در آن نهفته است تفاوت زیادی دارد. معمول¬ترین این جمله¬ها در همه¬ی زبان¬های دنیا جملات خبری، امری، پرسشی و تعجبی هستند که به ترتیب برای دادن خبر، صدور فرمان، کسب اطلاع و شگفتی به کار می¬روند؛ اما علم معانی و کاربرد¬شناسی زبان حاکی از این است که این جملات همیشه در نقش اصلی خود به کار نمی¬روند و هریک در موقعیت¬های مختلف برای ادای منظورهای متنوّعی کاربرد دارند. یکی از ایـن جملات که برای آن کارکردهای زیادی در کتب معانی بر شمرده¬اند، جملات پرسشی اسـت. هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل جملات پرسشی غزلیات سعدی از دیدگاه علم معانی، دستور وکاربردشناسی زبان، به منظور کشف نیت گوینده از کاربرد جملات است. هم¬چنین کوشش شده است رابطه¬ای میان صورت نحوی و معنای ثانوی حاصل از آن تبیین گردد. تحقیق حاضر نشان می¬دهد که جملات پرسشی در 643 بیت از غزل¬های سعدی به کار رفته است که 9درصد از حجم غزل¬های این شاعر را در بر می¬گیرد. از این تعداد بیش از 95 درصد جملات پرسشی در معنایی غیر از نقش اصلی خود به کار رفته¬اند و شاعر از ساخت نحوی پرسش برای بیان 51 غرض ثانویه استفاده کرده است. پربسامد¬ترین این کارکردهای ثانوی به ترتیب؛ استفهام انکاری، نفی، تمهید مقدمات برای بیان خبر، شگفتی و گلایه هستند. بر اساس این تحقیق مشخص شد که سعدی برای پرسشی کردن جملات از دو شیوه استفاده می¬کند: 1ـ با کاربرد کلمه¬های پرسشی 2ـ با آهنگ خیزان. شاعر از آهنگ خیزان برای پرسشی کردن 95 جمله استفاده کرده و از میان کلمه¬های پرسشی «چه» ، «که» ، «کجا» ، «کی» بیش از سایر صورت¬های زبانی برای بیان پرسش به کار رفته¬اند.

similar resources

ابزارهای بلاغی و دستوری توصیف در غزل های سعدی

توجه به مضامین حکیمانه و نه چندان دشوار سعدی، سبب شده است تا عنصر ادبی وصف و تصویر ادبی در حاشیه قرار گیرد و قوّت زبان سعدی در ترکیب جمله ها و عبارت ها مغفول بماند. اگر چه سعدی در زمانه ای می زیست که تصنع زبانی رواج داشت اما وی هوشمندانه شیوه ایی را برگزید که آراسته به زیور فصاحت و بلاغت و پیراسته از کاستی های لفظی و معنوی بود. ابیات سرشار از توصیف و تصویر وی که اغلب با تخیل و موسیق...

full text

ابزارهای بلاغی و دستوری توصیف در غزل های سعدی

توجه به مضامین حکیمانه و نه چندان دشوار سعدی، سبب شده است تا عنصر ادبی وصف و تصویر ادبی در حاشیه قرار گیرد و قوّت زبان سعدی در ترکیب جمله ها و عبارت ها مغفول بماند. اگر چه سعدی در زمانه ای می زیست که تصنع زبانی رواج داشت اما وی هوشمندانه شیوه ایی را برگزید که آراسته به زیور فصاحت و بلاغت و پیراسته از کاستی های لفظی و معنوی بود. ابیات سرشار از توصیف و تصویر وی که اغلب با تخیل و موسیق...

full text

تحلیل دستوری – بلاغی حصر و قصر در غزل سعدی

بررسی طرق قصر نشان داد که روش عطف به وسیله ادات "لیک، لیکن، اما و ولی" کاربردی در زبان فارسی ندارد. روش "نفی و استثنا" به وسیله ادات استثنای "جز، مگر، و الا" نیز جامع و کامل نیست؛ زیرا برخی از نمونه های قصر به وسیله ادات، در حالی صورت می گیرد که از فعل منفی و یا واژه نفی(نه) استفاده نشده است. به همین دلیل بهتر است به جای عنوان "نفی و استثنا" از عنوان "ادات قصر" که جامع تر است استفاده نماییم. عل...

ایجاز در غزل سعدی(بررسی ساخت های دستوری و بلاغی در غزل سعدی)

سعدی همواره در ادب فارسی شخصیتی برجسته توصیف شده و این برجستگی حاصل زبانی است که او در پروراندن و بیان بهترین اندیشه ها از آن بهره برده است. از راه های انتقال سریع پیام یکی آن است که بتوانیم تا حد ممکن سخن خود را کوتاه بیان نمائیم ضمن آن که مقصود خود را به تمامی بیان کرده باشیم. واضعان فنون بلاغت این کار را با ایجاز در سخن ممکن دانسته اند. اما آیا بدرستی توانسته ایم دریابیم که ساختار ایجاز چگون...

تأمّلی بر کارکرد معنایی و بلاغی تلمیح در غزل سعدی

تلمیح به عنوان یکی از شگردهای بلاغی که هم در حوزۀ موسیقی معنوی و هم جزو مجموعۀ تصویر قابل بررسی است، همواره نقشی مهم و مؤثّر در القای عواطف و آفرینش تصاویر ادبی؛ بخصوص در حوزۀ شعر داشته است. ویژگی قابل توجّه تلمیح آن است که به عنوان یک شیوۀ فرمی برای تبیین ذهنیات، می­تواند اَشکال بلاغی دیگری را نیز در بطن خود جای دهد و بدین ترتیب، هم جنبۀ مخیّل سخن را قوّت بخشد و هم بُعد القاییِ آن را برجسته سازد. برا...

full text

تحلیل کارکرد محتوایی- بلاغی رنگ‌ها در غزل عطار

از کارآمدترین ابزارهای آفرینش هنری - ادبی، عنصر رنگ است. با آن‌که حضور این پدیده در گذشتة ادبیات فارسی، تنوع امروزه را نداشت، همواره نقشی مهم و تعیین­کننده در القای مفاهیم به مخاطب و تصویرسازی­های ادبی به‌ویژه در حوزة شعر داشته است. بررسی میزان و نحوة کاربرد انواع رنگ در شعر کهن و معاصر، کوششی راه‌گشا برای ورود به دنیای عواطف و اندیشه­های شاعران و همچنین آگاهی از کیفیت چیرگی آن­ها در استفاده از...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

دانشگاه تربیت معلم - تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023